Cuộc chiến vàng số: Bitcoin có thể trở thành tài sản trú ẩn của thời đại mới không?

Gần đây, một đề xuất gây chú ý đã gây ra cuộc thảo luận sôi nổi trong chính trường Mỹ. Có người đề xuất sử dụng lợi nhuận từ dự trữ vàng quốc gia để mua Bitcoin, nhằm tăng cường dự trữ Bitcoin của quốc gia theo cách "trung lập ngân sách". Đề xuất này trùng hợp với thời điểm Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) chính thức đưa Bitcoin vào hệ thống thống kê kinh tế toàn cầu, đánh dấu sự công nhận chính thức vị thế của Bitcoin trong hệ thống tài chính quốc tế.

Đề xuất này đã đặt ra một câu hỏi cơ bản: Vàng có còn là tài sản trú ẩn không thể tranh cãi hay không? Nếu có, tại sao hàng ngàn năm qua không có doanh nghiệp nào thực hiện các chiến lược quyết liệt tương tự như một số công ty trong thị trường Bitcoin để gia tăng nắm giữ vàng lâu dài? Khi các nhà hoạch định chính sách toàn cầu đang xem xét lại vị trí của tài sản mới nổi này trong hệ thống tài chính, liệu Bitcoin có thể trở thành tiên phong cho sự chuyển đổi mô hình tài chính?

Sự thật về dự trữ vàng của Mỹ

Hoa Kỳ sở hữu dự trữ vàng chính thức lớn nhất thế giới, đạt 8133,5 tấn, vị thế này đã được duy trì trong suốt 70 năm. Tuy nhiên, số vàng này không được lưu thông trên thị trường mà được cất giữ tại những địa điểm cụ thể. Kể từ khi hệ thống Bretton Woods kết thúc vào năm 1971, dự trữ vàng của Hoa Kỳ không còn được sử dụng để hỗ trợ đồng đô la nữa, mà trở thành tài sản dự trữ chiến lược.

Nếu Mỹ muốn sử dụng "thặng dư dự trữ vàng" để mua Bitcoin, cách khả thi nhất là sử dụng các công cụ tài chính liên quan đến vàng, thay vì bán vàng vật chất. Trong lịch sử, Bộ Tài chính Mỹ đã từng tạo ra tính thanh khoản đô la mà không tăng dự trữ vàng thực tế bằng cách điều chỉnh giá trị sổ sách của vàng. Cách làm này về bản chất là một hoạt động "đánh giá lại" tài sản, có thể coi là một hình thức tiền hóa nợ thay thế.

Hiện tại, Bộ Tài chính Mỹ đã cố định giá trị sổ sách của vàng trên bảng cân đối kế toán ở mức thấp hơn nhiều so với giá thị trường. Nếu Quốc hội phê duyệt việc tăng giá trị sổ sách của vàng, giá trị dự trữ vàng của Bộ Tài chính trên sổ sách sẽ tăng đáng kể. Dựa trên giá mới, Bộ Tài chính có thể yêu cầu Cục Dự trữ Liên bang nhiều chứng chỉ vàng hơn, để có được lượng đô la mới tương ứng.

Điều này có nghĩa là Mỹ có thể thực hiện một "cuộc giảm giá đồng đô la ẩn" bằng cách điều chỉnh giá trị sổ sách của vàng, đồng thời tạo ra doanh thu tài chính lớn. Những khoản tiền mới này có thể được sử dụng để mua Bitcoin, tăng cường dự trữ Bitcoin của Mỹ. Việc định giá lại vàng không chỉ cung cấp hỗ trợ tài chính cho việc mua Bitcoin mà còn có thể thúc đẩy nhu cầu Bitcoin tăng lên trong bối cảnh tài chính rộng lớn hơn.

Tuy nhiên, cách này có thể mang lại rủi ro. Nếu thị trường nhận định rằng tín dụng đô la Mỹ giảm dài hạn, hệ thống định giá tài sản toàn cầu có thể thay đổi, cơ chế phát hiện giá Bitcoin có thể trở nên không chắc chắn hơn.

Bài học lịch sử từ thị trường vàng

Thị trường vàng chưa bao giờ thực sự tự do. Lịch sử cho thấy, vàng không chỉ là tài sản trú ẩn mà còn đóng vai trò như một "đòn bẩy bóng" trong hệ thống tiền tệ. Ví dụ, trong sự kiện "Cổng vàng" vào những năm 1970, Mỹ đã bảo vệ niềm tin vào đồng đô la bằng cách tăng giá vàng tương đối. Vào những năm 1980, chính phủ Mỹ đã can thiệp gián tiếp vào giá thị trường thông qua các hoạt động "hoán đổi vàng". Vào những năm 2000, Cục Dự trữ Liên bang đã giải phóng thanh khoản thông qua thị trường cho thuê vàng, duy trì vị thế mạnh mẽ của đồng đô la.

Ngoài ra, tính xác thực của dự trữ vàng chính thức của Mỹ luôn gây tranh cãi. Chính phủ Mỹ mặc dù không trực tiếp bán vàng, nhưng có thể thông qua các công cụ tài chính phái sinh để thao túng giá trị của nó, thực hiện các biện pháp chính sách tiền tệ ngầm.

Bitcoin：công cụ chính sách tiền tệ bóng mới?

Khi sự quan tâm của Mỹ đối với Bitcoin tăng lên, thị trường có thể bước vào giai đoạn "Bitcoin trở thành tài sản bóng" - chính thức công nhận giá trị của Bitcoin, nhưng thông qua chính sách và công cụ tài chính hạn chế tác động trực tiếp của nó đến hệ thống hiện tại.

Nếu chính phủ Hoa Kỳ đưa Bitcoin vào danh mục tài sản chiến lược và bắt đầu tích trữ, mặc dù không thể kiểm soát trực tiếp lượng cung hoặc giá của Bitcoin, nhưng có thể thông qua các tổ chức bóng (như Bitcoin ETF hoặc quỹ tín thác) thực hiện thao tác trên thị trường, gián tiếp ảnh hưởng đến giá Bitcoin và tâm lý thị trường. Hành động này tương tự như "hoán đổi vàng" và "cho thuê vàng" trên thị trường vàng, không liên quan đến giao dịch Bitcoin thực tế, mà đạt được mục tiêu thông qua các công cụ tài chính và chiến lược thị trường.

Tuy nhiên, đặc tính của Bitcoin có thể giúp nó tránh lặp lại vết xe đổ của vàng:

1. Tính minh bạch vs Hoạt động bí mật: Giao dịch Bitcoin có thể được theo dõi trên chuỗi, tất cả các giao dịch đều công khai và có thể kiểm toán. Bất kỳ ai cũng có thể theo dõi tình hình lưu thông của Bitcoin thông qua các công cụ dữ liệu trên chuỗi. Mạng lưới Bitcoin được cấu thành từ các nút độc lập phi tập trung, không có tổ chức hoặc quốc gia nào có thể thay đổi hoặc thao tác dữ liệu giao dịch.

2. Khả năng chống rủi ro vs Cơn sốt tài chính: Mô hình quản lý tập trung của hệ thống tài chính truyền thống đã mang lại rủi ro hệ thống, như được chỉ ra bởi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 và sự kiện Ngân hàng Silicon Valley năm 2023. Ngược lại, hệ thống Bitcoin cung cấp tính minh bạch và an toàn cao hơn. Một số sàn giao dịch đã triển khai chương trình PoR (Proof of Reserves) vượt mức đảm bảo rằng dự trữ tài sản vượt xa số tiền gửi của người dùng, giảm đáng kể rủi ro bị rút tiền hàng loạt.

Chiến lược của Mỹ đề xuất trao đổi vàng lấy Bitcoin không chỉ là một hoạt động tiền tệ bóng mà còn phơi bày sự yếu kém của hệ thống tài chính toàn cầu. Liệu Bitcoin có thể thực sự trở thành "vàng kỹ thuật số" độc lập và tự do, thay vì chỉ là một phụ phẩm của hệ thống tài chính Mỹ, vẫn còn phải chờ xem. Tuy nhiên, từ góc độ kỹ thuật, bất kể là giao dịch có thể tra cứu thời gian thực trên chuỗi hay PoR của các tổ chức tập trung, đều cung cấp giải pháp hoàn toàn mới cho hệ thống tài chính truyền thống. Đề xuất này đã mở ra một cuộc đối thoại sâu sắc về hệ thống tài chính trong tương lai.