Sự thật về TVL: Phân tích sâu về thao túng dữ liệu và những cách tiếp cận mới trong đánh giá dự án

Tính xác thực và ý nghĩa của dữ liệu TVL luôn là chủ đề nóng trong ngành. Có quan điểm cho rằng, một số dự án có thể thổi phồng dữ liệu TVL bằng cách tính toán lại cùng một khoản vốn. Tuy nhiên, từ góc độ kỹ thuật, thực tế là cách làm này không khả thi.

Đầu tiên, mô hình UTXO tự nó không cho phép việc sử dụng lại, ngay cả khi sử dụng khóa thời gian băm, mỗi UTXO chỉ có thể bị khóa một lần. Điều này có nghĩa là cùng một khoản tiền không thể được tính vào TVL bởi nhiều dự án cùng một lúc.

Thứ hai, hầu hết các dự án đều công khai địa chỉ staking của mình, ngay cả khi không công khai, cũng có thể được theo dõi qua phân tích dòng tiền trên chuỗi. Những địa chỉ này không chỉ để người dùng xem mà còn là chứng cứ quan trọng để chứng minh quyền kiểm soát dự án với các nhà đầu tư.

Trên thực tế, việc thao túng dữ liệu TVL chủ yếu xảy ra tại những địa chỉ công khai này. Nhiều dự án sẽ hợp tác với những người nắm giữ số lượng lớn, cam kết lợi nhuận cao để đổi lấy việc bơm vốn, từ đó nâng cao dữ liệu TVL. Hành động này khá phổ biến trong các dự án DeFi, bất kể là trong hệ sinh thái Ethereum hay Bitcoin.

Lấy một dự án nổi tiếng làm ví dụ, nó sử dụng ví MPC để thực hiện ký nhiều chữ. Những người nắm giữ số lượng lớn sẽ chuyển tiền vào địa chỉ ví MPC của dự án, nhưng thực tế là số tiền được quản lý chung bởi những người nắm giữ và bên dự án. Ví MPC đạt được quản lý hợp tác đa bên thông qua việc phân mảnh khóa riêng, đảm bảo không có bên đơn lẻ nào có thể tự mình thao túng số tiền.

Cách làm này đã dẫn đến tranh cãi về cái gọi là "TVL giả". Tuy nhiên, cần phải làm rõ rằng, "TVL giả" không phải là chỉ việc làm giả dữ liệu, mà là những khoản tiền này thực tế là tĩnh, không thể tạo ra giá trị thực sự, chỉ được sử dụng để thu hút thêm nhà đầu tư và tạo tiếng vang cho dự án.

TVL có thể được chia thành TVL thực và TVL giả. TVL thực là thanh khoản có thể được sử dụng hiệu quả, chẳng hạn như tiền trong các dự án cho vay hoặc trao đổi, có thể cải thiện trải nghiệm người dùng. Ngược lại, TVL giả thường tồn tại trong các dự án staking, nơi mà những khoản tiền này thường ở trạng thái nhàn rỗi, đóng góp hạn chế cho hoạt động thực tế của dự án.

Đối với các dự án staking, TVL có thể không phải là chỉ số đánh giá phù hợp nhất. Dữ liệu TVL cao có thể chỉ là sự phát triển bề mặt, thực tế không cung cấp hỗ trợ thực chất cho các chức năng cốt lõi của dự án.

Ngành công nghiệp từ lâu đã quá chú trọng vào TVL, nhưng chúng ta cần nhận thức rằng không phải tất cả TVL đều có giá trị giống nhau. Là người dùng và nhà đầu tư, chúng ta nên quay trở lại giá trị cốt lõi của dự án: nó có thể giải quyết vấn đề thực tế của người dùng không? Nó có thể tạo ra dòng tiền dương liên tục để xác thực tính khả thi của mô hình kinh doanh không?

Một dự án thực sự xuất sắc nên có khả năng tạo ra giá trị cho người dùng và toàn ngành. Chúng ta cần đánh giá dự án một cách toàn diện và sâu sắc hơn, chứ không chỉ dựa vào chỉ số TVL đơn lẻ.