Thảo luận về vấn đề đánh giá giá cả trong việc xử lý tư pháp tiền ảo

I. Giới thiệu

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ blockchain và tiền ảo, việc áp dụng của nó trên toàn cầu ngày càng rộng rãi. Tuy nhiên, tính ẩn danh, khả năng chuyển đổi dễ dàng và đặc tính phi tập trung của tiền ảo cũng khiến nó trở thành công cụ cho một số hoạt động bất hợp pháp. Số lượng vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo mà nước ta phá án, khởi tố, xét xử mỗi năm không ngừng gia tăng, kèm theo đó là vấn đề xử lý và chuyển đổi tiền ảo trong các vụ án hình sự ngày càng trở nên nổi bật.

Trong thực tiễn tư pháp, việc xử lý các tiền ảo liên quan đến vụ án có cần thiết phải tiến hành đánh giá giá cả trở thành điểm tranh cãi. Một mặt, việc đánh giá giá cả giúp làm rõ giá trị của các tiền ảo liên quan đến vụ án, thuận lợi cho việc xử lý tiếp theo; mặt khác, việc đánh giá giá cả của tiền ảo có thể gây ra tranh cãi do sự biến động mạnh của thị trường, thiếu tiêu chuẩn thống nhất, thậm chí có thể chạm đến ranh giới quản lý. Bài viết này sẽ khám phá tính cần thiết của việc đánh giá giá cả trong xử lý tư pháp tiền ảo, phân tích tình hình hiện tại và những thách thức.

Hai, Định nghĩa và vai trò của đánh giá giá cả

Đánh giá giá cả thường đề cập đến quá trình mà các cơ quan tư pháp ủy quyền cho các tổ chức bên thứ ba chuyên nghiệp tiến hành xác định giá trị, phân loại thuộc tính hoặc phân tích kỹ thuật đối với tài sản liên quan đến vụ án hình sự. Mục đích là để cung cấp cơ sở khoa học khách quan cho việc điều tra, truy tố và xét xử vụ án, đảm bảo việc xử lý tài sản liên quan là hợp pháp và công bằng. Trong các vụ án hình sự, đánh giá tư pháp thường liên quan đến việc ước lượng giá trị tài sản, giám định kỹ thuật chứng cứ, v.v.

Vai trò cốt lõi của đánh giá tư pháp là đảm bảo tính công bằng của quy trình tư pháp và độ tin cậy của chứng cứ. Thông qua việc đánh giá của các cơ quan chuyên môn, các cơ quan tư pháp có thể nhận được báo cáo đánh giá có thẩm quyền, giảm bớt sự tùy tiện trong phán đoán chủ quan. Ngoài ra, đánh giá tư pháp còn cung cấp cơ sở định lượng cho việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án, giúp đạt được sự minh bạch và quy chuẩn hóa trong việc xử lý tài sản. Tuy nhiên, trong lĩnh vực xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo, tính thích ứng của đánh giá tư pháp đang phải đối mặt với những thách thức mới.

Ba, sự cần thiết của việc xử lý tư pháp và đánh giá giá của tiền ảo

(Một) Tình hình xử lý tư pháp tiền ảo hiện nay

Tại nước tôi, việc xử lý tài sản tiền ảo liên quan đến vụ án thường do cơ quan công an chủ trì, phương thức xử lý bao gồm tịch thu, bắt giữ, xử lý chuyển đổi thành tiền mặt, v.v. Tuy nhiên, do tính đặc thù của tiền ảo, quá trình xử lý gặp phải nhiều thách thức. Đầu tiên, tiền ảo được lưu trữ trên mạng blockchain, việc tịch thu và bắt giữ cần có sự hỗ trợ kỹ thuật; thứ hai, giá tiền ảo dao động mạnh, sự lựa chọn thời điểm xử lý trực tiếp ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý; cuối cùng, thiếu quy chuẩn xử lý thống nhất dẫn đến sự khác biệt lớn trong thực tiễn ở các địa phương.

Trong thực tiễn tư pháp, hầu hết các vụ án hình sự liên quan đến coin sẽ tiến hành đánh giá giá trị của tiền ảo liên quan để xác định giá trị của nó. Ví dụ, cơ quan tư pháp ủy thác cho các tổ chức bên thứ ba tham khảo thị trường để đánh giá giá trị của bitcoin, ethereum, tether và các coin liên quan. Tuy nhiên, phương pháp này trong thực tiễn còn gây tranh cãi: một mặt, việc đánh giá giá có thể cung cấp cơ sở giá trị cho việc xử lý; mặt khác, quá trình đánh giá có thể bị nghi ngờ do biến động thị trường, chất lượng của tổ chức đánh giá, và những vấn đề khác.

（二）Phân tích tính cần thiết của việc đánh giá giá cả

Xét về lý thuyết, việc đánh giá giá trị của tiền ảo trong xử lý tư pháp có ý nghĩa nhất định. Đầu tiên, việc đánh giá có thể làm rõ giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án, cung cấp căn cứ cho việc truy thu và bồi thường thiệt hại; thứ hai, kết quả đánh giá có thể được sử dụng làm tham khảo cho việc thi hành hình phạt tài sản, đảm bảo mức án phù hợp với tài sản phạm tội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan; cuối cùng, việc đánh giá tư pháp giúp nâng cao tính minh bạch trong xử lý, tránh tình trạng xử lý tùy tiện dẫn đến bất công trong tư pháp.

Tuy nhiên, trong khuôn khổ quy định hiện hành, tính cần thiết của việc đánh giá giá trị tiền ảo lại đáng để bàn luận. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, thông báo được phát hành bởi nhiều cơ quan đã chỉ rõ rằng tiền ảo không có vị thế pháp lý tương đương với tiền pháp định, các hoạt động giao dịch liên quan thuộc về hoạt động tài chính trái phép, cấm bất kỳ tổ chức nội địa nào cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo. Do đó, việc cung cấp dịch vụ định giá cho tiền ảo có thể bị coi là hỗ trợ ngầm cho giao dịch tiền ảo, có nguy cơ vi phạm ranh giới quy định.

Ngoài ra, việc đánh giá giá trị của tiền ảo trong thực tiễn gặp phải những khó khăn về tính khả thi. Thứ nhất, giá cả trên thị trường tiền ảo biến động mạnh, kết quả đánh giá có thể trở nên lỗi thời trong thời gian ngắn; thứ hai, năng lực của các tổ chức đánh giá và tính khoa học của phương pháp đánh giá khó có thể đồng nhất, dẫn đến kết quả đánh giá thiếu tính công khai; cuối cùng, trong các vụ biện hộ hình sự liên quan đến coin, báo cáo đánh giá giá cả rất khó được bên biện hộ chấp nhận như các báo cáo đánh giá tư pháp truyền thống, thậm chí có thể dẫn đến việc bên biện hộ khiếu nại, tố cáo các tổ chức thẩm định.

Thông qua phân tích trên, việc đánh giá giá của tiền ảo có thể được thực hiện trong xử lý tư pháp, nhưng không phải là cần thiết.

Bốn, Kết luận

Mặc dù việc xử lý tư pháp tiền ảo là một vấn đề thực tiễn rất ít người quan tâm, nhưng hiện tại nó đang thu hút sự chú ý rộng rãi từ cả lý thuyết và thực tiễn. Trong những năm gần đây, các diễn đàn và hội thảo học thuật về xử lý tiền ảo liên tục được tổ chức, các học giả đã tiến hành thảo luận sâu sắc về quy trình xử lý, chính sách quản lý và hỗ trợ kỹ thuật. Tuy nhiên, chỉ cần các chính sách quản lý hiện hành không được sửa đổi hoặc điều chỉnh, thì việc đánh giá giá trị trong các hoạt động xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo vẫn luôn khó tránh khỏi tình trạng "gãi ngứa bên ngoài giày". Đặc điểm đặc biệt của tiền ảo quyết định rằng nó không thể hoàn toàn áp dụng mô hình xử lý tài sản liên quan đến vụ án hình sự truyền thống.

Trong tương lai, để thúc đẩy việc chuẩn hóa hoàn toàn trong xử lý tư pháp đối với tiền ảo, cần nỗ lực trong các lĩnh vực sau: thứ nhất là hoàn thiện các luật lệ, quy định và chính sách giám sát liên quan, làm rõ quy trình và tiêu chuẩn xử lý tư pháp đối với tiền ảo; thứ hai là tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng tịch thu và xử lý tiền ảo của cơ quan tư pháp; thứ ba là khám phá các mô hình xử lý phù hợp với quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các nước khác. Trước khi chính sách giám sát chưa được nới lỏng, việc đánh giá giá trị của tiền ảo dù có giá trị lý thuyết nhưng trong thực tiễn cần được thực hiện một cách thận trọng để tránh va chạm với các giới hạn giám sát. Chỉ khi có sự thúc đẩy chung của chính sách, kỹ thuật và thực tiễn, xử lý tư pháp đối với tiền ảo mới có thể dần dần trở nên trưởng thành.