DePIN：Xây dựng mạng lưới giá trị Phi tập trung với 2 đường cong tăng lên

Giới thiệu

DePIN đang dần hiện thực hóa sự tương tác quy mô lớn giữa thế giới vật lý và Web3, và dần thay đổi mô hình vận hành của cơ sở hạ tầng truyền thống. Thông qua việc kết hợp cảm biến, mạng không dây, tài nguyên tính toán và AI với công nghệ blockchain, và sử dụng các biện pháp khuyến khích kinh tế tiền điện tử để thúc đẩy phát triển crowdsourcing. Phân tích phần lớn các dự án DePIN có thể thấy, mô hình kinh doanh của DePIN bao gồm một đặc điểm quan trọng: lấy doanh thu từ phần cứng làm đường cong tăng trưởng đầu tiên, và dựa trên điều này chồng lên việc hiện thực hóa dịch vụ dữ liệu, hình thành đường cong tăng trưởng thứ hai. Đây chính là một trong những yếu tố then chốt giúp DePIN dẫn dắt sự tăng trưởng của chu kỳ hiện tại, đồng thời cũng cho thấy các dự án loại DePIN có thể tạo ra hiệu ứng tài sản khổng lồ trong quá trình xây dựng mạng lưới cơ sở hạ tầng phi tập trung, cuối cùng hình thành một mạng lưới giá trị phi tập trung quy mô lớn.

1. Xây dựng thế giới Phi tập trung của vạn vật kết nối

Mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN) báo hiệu một kịch bản ứng dụng đầy không gian tưởng tượng: các cơ sở hạ tầng phổ biến xung quanh chúng ta, bao gồm các trạm viễn thông, trạm sạc ô tô, bảng năng lượng mặt trời, biển quảng cáo, cũng như thiết bị lưu trữ và máy tính dữ liệu đứng sau hoạt động của Internet, sẽ không còn được kiểm soát bởi các thực thể và cơ quan tập trung, mà sẽ được chia thành các đơn vị có kích thước bằng nhau, nắm giữ bởi cá nhân hoặc các thợ mỏ quy mô lớn. Hơn nữa, các cơ sở hạ tầng vật lý thuộc cùng loại đều được tiêu chuẩn hóa và quy mô hóa cao, tạo thành một lớp phủ trải rộng.

Bằng cách áp dụng phương thức Phi tập trung, việc bố trí và sử dụng cơ sở hạ tầng có thể đạt được hiệu quả cao hơn và chi phí thấp hơn, đồng thời tăng cường tính an toàn và khả năng phục hồi của hệ thống tổng thể. Không chỉ vậy, từ sản xuất năng lượng đến xử lý dữ liệu, các loại cơ sở hạ tầng đều có tiềm năng chuyển đổi sang mô hình Phi tập trung. Các ngành liên quan đến DePIN hiện nay có tổng quy mô thị trường đã vượt quá 5 triệu tỷ đô la. Do đó, có dự đoán rằng quy mô thị trường tiềm năng trong lĩnh vực DePIN ước tính khoảng 2,2 triệu tỷ đô la, dự kiến sẽ đạt 3,5 triệu tỷ đô la vào năm 2028.

1.1 Phân loại đường đua DePIN

DePIN đường đua bao gồm sáu lĩnh vực con: tính toán, AI, truyền thông không dây, cảm biến, năng lượng và dịch vụ. Từ góc độ chuỗi cung ứng phân tích DePIN, có thể chia thành:

• Thượng nguồn: Nhà sản xuất phần cứng và người dùng phía cung cấp là "thợ mỏ".

• Trung gian: Nền tảng dự án, blockchain chịu trách nhiệm xác thực dữ liệu và thanh toán token, và giao thức lớp hai trên chuỗi phục vụ cho DePIN; cũng như các thành phần dịch vụ mô-đun để phát triển và quản lý mạng DePIN (như giao diện nền tảng, phân tích dữ liệu và dịch vụ tiêu chuẩn hóa), bộ công cụ SDK phát triển DePIN, giao diện API, v.v.

• Hạ nguồn: Kết nối với các ứng dụng và giao diện dApp của phía nhu cầu.

Ngoài một số dự án, hầu hết các dự án DePIN rất ít có thể bao trọn từng khâu trong kinh doanh DePIN. Chúng thường chọn một số chuỗi công khai làm lớp thanh toán cho kinh tế token. Các dự án AI và điện toán đám mây trong lĩnh vực con thì tập trung nhiều hơn vào việc thanh toán trên chuỗi và phát triển cũng như quản lý nền tảng dự án, trong khi thiết bị phần cứng nền tảng được lập lịch thông qua phần mềm trung gian để sử dụng các thiết bị điện tử nhàn rỗi, như điện thoại di động hoặc máy tính trang bị GPU tiêu dùng hiệu suất cao.

1.2 Tổng quan phát triển ngành DePIN

Theo thống kê, hiện tại số lượng dự án DePIN đã được triển khai đạt 1215 dự án, với tổng giá trị thị trường khoảng 43 tỷ USD. Trong đó, tổng giá trị thị trường của các dự án trong phân khúc con DePIN đã phát hành token và niêm yết trên các nền tảng giao dịch token vượt quá 25 tỷ USD.

Và vào tháng 10 năm ngoái, con số này chỉ là 5 tỷ đô la, chỉ trong chưa đầy một năm đã tăng lên 5 lần, cho thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành DePIN. Điều này cho thấy nhu cầu và sự công nhận của thị trường đối với mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung đang ngày càng tăng. Với việc nhiều dự án được ra mắt và mở rộng các trường hợp ứng dụng, ngành DePIN dự kiến sẽ trở thành lĩnh vực quan trọng trong việc kết hợp công nghệ blockchain với ứng dụng thế giới thực.

2. Những gợi ý từ logic kinh doanh DePIN

Hình thức ban đầu của DePIN có thể được truy vết trở lại khái niệm IoT+Blockchain trong chu kỳ trước. Một số dự án đã chuyển đổi lưu trữ tập trung thành mô hình vận hành phi tập trung thông qua mô hình kinh tế mã hóa, và đã được áp dụng thực tế trong hệ sinh thái Web3, chẳng hạn như lưu trữ NFT trên chuỗi và lưu trữ tài nguyên front-end và back-end của DApps.

Internet of Things + Blockchain chỉ thể hiện đặc tính Phi tập trung ("De"), trong khi DePIN thì nhấn mạnh hơn vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng vật lý và mạng lưới kết nối quy mô lớn. "PI" trong DePIN đại diện cho cơ sở hạ tầng vật lý (Physical Infrastructure), "N" đại diện cho mạng (Network), tức là giá trị mạng được hình thành sau khi phần cứng DePIN đạt được quy mô bao phủ nhất định.

Điển hình nhất không gì khác ngoài Helium, được thành lập vào năm 2013, Helium đã xác định sử dụng blockchain làm phương thức khuyến khích cho việc triển khai IoT Phi tập trung cho đến năm 2018. Đến nay, Helium hầu như đáp ứng tất cả các yếu tố của DePIN: kinh tế nút, mô hình thợ mỏ, mạng giá trị, khuyến khích crowdsourcing, và là một trong những dự án hàng đầu trong lĩnh vực DeWi (truyền thông không dây phi tập trung); ngoài ra, vào cuối năm ngoái, Helium Mobile đã hợp tác với một công ty viễn thông để ra mắt dịch vụ gói truyền thông 20 đô la, nhắm đến người dùng truyền thống. Khi người dùng sử dụng mạng Helium để truyền dữ liệu, họ không chỉ nhận được phần thưởng token mà còn được hưởng dịch vụ truyền thông đáng tin cậy. Đồng thời, Helium cũng đã giúp các đối tác giải quyết vấn đề phủ sóng tín hiệu ở các khu vực hẻo lánh của Hoa Kỳ, tạo thành một tình huống ba bên đều có lợi. Số lượng người dùng truyền thống mà nó tiếp nhận có khả năng thúc đẩy sự bùng nổ của DePIN, với hy vọng tăng tốc việc áp dụng quy mô lớn công nghệ blockchain và mạng Web3.

Helium và một số dự án khác thuộc phạm trù DePIN, nhưng sự khác biệt của chúng là Helium nhấn mạnh phần cứng hơn, cho phép nó có thể hỗ trợ tăng trưởng dịch vụ dữ liệu trên đường cong thứ hai thông qua doanh thu từ phần cứng, xây dựng một hệ sinh thái độc lập, đồng thời thu được lợi ích kép. Mặc dù Helium đã từng gặp phải một số tranh cãi vào năm ngoái và đối mặt với các vấn đề như ngôn ngữ lập trình ít phổ biến gây khó khăn cho việc phát triển, nhưng một loạt hành động vào cuối năm đã mở lại sự tăng trưởng đường cong thứ hai của Helium; và với tư cách là dự án DePIN lớn nhất đầu tiên xuất hiện, nó chắc chắn đã mang lại cho chúng ta một số cảm hứng về hệ sinh thái DePIN.

3. Sự tăng lên bùng nổ của DePIN dựa trên lý thuyết đường cong đôi

"Đường cong thứ hai" là một khái niệm trong lý thuyết quản lý và đổi mới, được đề xuất lần đầu bởi các học giả quản lý. Nó chỉ ra rằng khi một tổ chức, sản phẩm hoặc doanh nghiệp đạt đến đỉnh của đường cong tăng trưởng truyền thống của mình, cần phải đưa ra những đổi mới hoặc cải cách mới để khởi động một đường cong tăng trưởng mới, từ đó tránh tình trạng ngừng trệ hoặc suy thoái.

Từ kinh nghiệm của dự án DePIN thành công trước đó, có thể thấy rằng logic kinh doanh của DePIN tự nhiên chỉ đến việc bán phần cứng như đường cong phát triển đầu tiên của dự án, việc hiện thực hóa giá trị dữ liệu được chồng lên đường cong đầu tiên, như là tư tưởng hướng dẫn cho đường cong phát triển thứ hai.

Nghiên cứu sản phẩm, khả năng vận hành là chìa khóa để đảm bảo sự tăng trưởng của đường cong đầu tiên; vậy làm thế nào để khởi động sự tăng trưởng của đường cong thứ hai thì cần phải có hai khả năng, trước tiên là khả năng tổ chức hệ thống phi tập trung, tiếp theo là khả năng phục vụ phía cầu.

Đối với hệ sinh thái DePIN, các dự án cần đảm bảo rằng họ có khả năng tổ chức một mạng lưới phần cứng để tiếp nhận việc truyền tải dữ liệu quy mô lớn, trước tiên cần đảm bảo rằng mạng lưới giá trị dữ liệu hoạt động tốt, từ đó phía nhu cầu mới có thể dễ dàng kết nối, cuối cùng cung cấp dịch vụ dữ liệu chất lượng cao và tiêu chuẩn hóa. Cuối cùng hoàn thành sự tăng lên gấp đôi của doanh nghiệp, hình thành vòng tuần hoàn tích cực trong hệ sinh thái dự án.

3.1 Giá trị phần cứng là đường cong đầu tiên tạo ra giá trị

Trên đường cong tăng trưởng đầu tiên, doanh nghiệp sẽ trải qua sự tăng trưởng nhanh chóng ban đầu, sau đó dần dần đạt đến đỉnh cao. Động lực tăng trưởng của đường cong đầu tiên của dự án DePIN xuất phát từ doanh thu và lợi nhuận do bán phần cứng tạo ra.

Cơ sở hạ tầng truyền thống, đặc biệt trong các lĩnh vực như lưu trữ dữ liệu và dịch vụ truyền thông, thì logic kinh doanh của các nhà cung cấp hoặc thực thể tập trung là tuyến tính: giai đoạn đầu của kinh doanh cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, sau khi cơ sở hạ tầng hoàn thiện mới cung cấp dịch vụ cho người dùng cuối (C-end). Do đó, việc phát triển các loại hình kinh doanh này thường cần sự tham gia của các tập đoàn lớn để gánh chịu chi phí cao trong giai đoạn đầu vận hành kinh doanh, bao gồm việc mua sắm phần cứng, thuê đất, triển khai và tuyển dụng nhân viên bảo trì cho từng khâu.

Và dự án DePIN chia tách bên cung cấp phi tập trung và thực hiện theo hình thức crowdsourcing, hoàn thành việc thiết lập mạng lưới phần cứng.

Do đó, bước đầu tiên trong việc phân tích cơ sở hạ tầng tập trung là chìa khóa để đạt được sự tăng lên của đường cong đầu tiên trong dự án DePIN.

Các dự án DePIN trước tiên phải nỗ lực quảng bá bản thân, truyền bá câu chuyện của mình và thu hút sự tham gia của người dùng phía cung bằng một loạt các phương pháp vận hành, bao gồm việc bán trước "máy khai thác", mua tặng airdrop; chuyển giao chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng khổng lồ cho người dùng phía cung để thực hiện khởi động nhẹ với chi phí thấp. Người dùng phía cung cũng trở thành "cổ đông" của dự án dưới hình thức sở hữu phần cứng, đồng thời với kỳ vọng kiếm tiền từ việc khai thác trong tương lai, hỗ trợ dự án triển khai mạng lưới phần cứng.

Không chỉ vậy, khác với các nhà cung cấp thiết bị trung tâm truyền thống, việc cập nhật và bảo trì thiết bị DePIN được thực hiện bởi cả bên dự án và thợ mỏ, tức là nhà cung cấp thiết bị chỉ chịu trách nhiệm về nghiên cứu phát triển và bán thiết bị, còn việc cập nhật và bảo trì được thực hiện bởi người dùng phía cung cấp. Trong quá trình cùng nhau bảo trì và xây dựng mạng lưới phần cứng, sự tương tác với bên dự án và phần mềm trung gian đã tăng cường cảm giác cộng đồng của thợ mỏ (người dùng phía cung cấp) và sự công nhận đối với dự án DePIN.

Nếu một bên dự án DePIN có thể chạy mượt mà các khâu kể chuyện marketing, bán máy khai thác và vận hành cộng đồng; thì các yếu tố của đường tăng trưởng đầu tiên thuộc về bên dự án đã được tập hợp đầy đủ, cuối cùng hình thành đường cong đầu tiên với quy mô bao phủ mạng lưới tăng lên - khuyến khích token tăng lên - thu hút nhiều thợ mỏ tham gia hơn.

Dưới đây là dữ liệu số lượng nút hoạt động tính đến thời điểm hiện tại, một số dự án nằm trong top ba, đều đã được triển khai hơn 10w+ nút trên toàn thế giới.

Trong số đó, việc triển khai nút của một số dự án đã vượt qua 100.000, trong đó một số dự án có hiệu suất kinh doanh rất nổi bật:

Một dự án A:

• Là một mạng không dây phi tập trung, các dịch vụ chính bao gồm điểm phát sóng không dây, cung cấp vùng phủ sóng mạng diện rộng tiết kiệm năng lượng (LoRaWAN); dịch vụ viễn thông di động, là dịch vụ viễn thông được ra mắt cùng các đối tác.

• Gói dịch vụ truyền thông 20 đô la được ra mắt cùng với đối tác vào ngày 25 tháng 1, trong 5 tháng đã tăng lên từ 0 đến 93.000 người đăng ký.

• Hợp tác với một ông lớn trong lĩnh vực dịch vụ viễn thông để vào một thị trường có 126.7 triệu dân, đã tăng cường thêm nguồn thu và ảnh hưởng thị trường của dự án này.

Một dự án B:

• Là một nền tảng vẽ bản đồ Phi tập trung, nhằm tạo ra một hệ sinh thái bản đồ toàn cầu, được cập nhật theo thời gian thực thông qua công nghệ blockchain và các phương thức khuyến khích kinh tế tiền mã hoá. Doanh nghiệp chính của dự án bao gồm một thiết bị ghi hình xe hơi, người dùng có thể thu thập dữ liệu địa lý trong quá trình lái xe bằng cách lắp đặt thiết bị này.

• Thiết bị này có giá 549 đô la, từ số lượng nút hiện tại được triển khai ước tính sơ bộ: doanh thu từ việc bán phần cứng của dự án đã vượt quá 60 triệu đô la.

• Đến nay, mạng lưới thu thập dữ liệu bản đồ được thiết lập bởi dự án này đã phủ sóng hầu hết các khu vực ở châu Âu và Mỹ. Doanh thu dịch vụ dữ liệu của dự án cũng đã tăng lên đáng kể.

Trong việc liên quan đến doanh thu phần cứng, cũng có những dự án khác tìm ra hướng đi mới và đạt được sự tăng lên tốt. Ví dụ, có dự án lấy điện thoại di động làm điểm bán, đạt được kết quả bán hàng xuất sắc trên thị trường châu Phi. Còn có dự án sở hữu rào cản công nghệ trong lĩnh vực điện toán đám mây và điện toán biên, thông qua mô hình đổi mới của họ.