Sự bùng nổ DeSci: Nghiên cứu trên chuỗi có thực sự đạt được sự bất tử?

Gần đây, DeSci (Khoa học phi tập trung) đã trở thành một trong những lĩnh vực nóng nhất trên thị trường tiền mã hóa. Khái niệm này nhằm mục đích sử dụng công nghệ Web3 để xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng, nhằm thực hiện việc tài trợ, lưu trữ và truyền bá kiến thức khoa học một cách công khai. DeSci khuyến khích các nhà nghiên cứu chia sẻ công khai kết quả và nhận được sự công nhận, đồng thời cho phép công chúng dễ dàng truy cập và đóng góp vào các kết quả nghiên cứu.

Hiện tại, DeSci chủ yếu tập trung vào hướng huy động vốn. Hầu hết các dự án tài trợ cho các dự án nghiên cứu thông qua việc token hóa, đồng thời đưa kết quả nghiên cứu lên chuỗi để tăng cường tính minh bạch và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Vai trò cốt lõi của DeSci là mở ra các kênh tài trợ mới cho các nghiên cứu khoa học cần đầu tư lâu dài, kết nối hai lĩnh vực dường như không liên quan là tiền mã hóa và nghiên cứu khoa học, mang lại nhiều ý nghĩa thực tiễn hơn cho token.

Sự trỗi dậy của làn sóng DeSci trong đợt này có liên quan chặt chẽ đến sự hậu thuẫn của những nhân vật nổi tiếng. Sau khi một nền tảng giao dịch hoàn thành việc tài trợ chiến lược cho BIO Protocol, người sáng lập nền tảng đó và người sáng lập Ethereum đã cùng nhau thảo luận về DeSci, đưa khái niệm này lên đỉnh cao của sự chú ý. Sau đó, giới tiền điện tử nhanh chóng dấy lên cơn sốt DeSci, nhiều dự án liên quan đã thu được lợi nhuận khổng lồ, khiến cho lĩnh vực này hoàn toàn ra ngoài tầm kiểm soát.

Mặc dù tầm nhìn DeSci rất đẹp và việc mở ra các kênh tài chính mới cho nghiên cứu khoa học chắc chắn có giá trị, nhưng hiện tại yếu tố đầu cơ vẫn lớn hơn hiệu quả thực tế. Sự mâu thuẫn rõ ràng giữa tính lâu dài của nghiên cứu khoa học và tính chất kiếm lợi ngắn hạn của lĩnh vực MEME. Nghiên cứu khoa học có đặc điểm đầu tư cao, rủi ro cao, cần đầu tư bền vững lâu dài, trong khi thị trường tiền điện tử lại chú trọng vào các xu hướng ngắn hạn.

Xét từ góc độ lịch sử, DeSci không phải là một khái niệm hoàn toàn mới. Vào tháng 7 năm 2021, VitaDAO do người sáng lập Ethereum khởi xướng là một trong những dự án DeSci đầu tiên, nhằm tài trợ cho các nghiên cứu về tuổi thọ sớm. Mặc dù VitaDAO đã từng thu hút sự chú ý trong một thời gian ngắn, nhưng sau đó nhanh chóng trở lại yên tĩnh. Hiện tại, dự án này đã đầu tư vào nhiều nghiên cứu và hợp tác với các trường đại học nổi tiếng, nhưng kết quả thực tế vẫn còn khá hạn chế.

Mặt khác, việc đưa kết quả nghiên cứu lên chuỗi mặc dù có thể tăng cường tính minh bạch và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhưng lại tồn tại xung đột cấu trúc với hệ thống nghiên cứu hiện tại tương đối khép kín. Đa số các nhóm nghiên cứu giữ bí mật cao đối với kết quả và dữ liệu, việc đưa vào phi tập trung có thể mang lại rủi ro về an ninh.

Dưới sự ảnh hưởng của những yếu tố này, dự kiến chỉ những đề tài có độ khó cực cao, tốn thời gian cực dài và sự phối hợp cực mạnh mới thực sự phù hợp với mô hình tiền mã hóa. Trong đợt bùng nổ này, hầu hết các dự án DeSci đều tập trung vào vấn đề tuổi thọ mà nhân loại quan tâm chung, được gọi vui là "thuốc trường sinh bất lão trên chuỗi".

Mặc dù lĩnh vực DeSci gần đây đã tăng mạnh, nhưng hoạt động trên thị trường sơ cấp vẫn hạn chế và sự tham gia của các tổ chức lớn không cao. Hiệu suất trên thị trường thứ cấp cũng tương đối bình thường, giá trị vốn hóa của các dự án chính vẫn còn cách xa so với các lĩnh vực phổ biến khác.

Tuy nhiên, so với các dự án MEME khác, DeSci có một số lợi thế nhất định. Nó có câu chuyện mạnh mẽ hơn và được hỗ trợ bởi các yếu tố cơ bản, bất kỳ đổi mới nào trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học đều có thể củng cố câu chuyện của nó. Nhu cầu tài trợ trong lĩnh vực y sinh rất cao, và cũng có khả năng kết hợp với công nghệ mã hóa. Bên cạnh đó, DeSci còn có hiệu ứng phá vỡ tiềm năng, trong tương lai có thể thu hút những người nổi tiếng trong lĩnh vực y tế và nghiên cứu truyền thống tham gia.

Từ góc độ thị trường vĩ mô, MEME đã trở thành nơi tiếp nhận chính của vốn thị trường. Khác với các đợt tăng giá truyền thống, dòng vốn hiện tại đang có sự thay đổi. Sự tham gia của các tổ chức và độ bão hòa của các dự án đã dẫn đến việc thanh khoản mới chủ yếu chảy vào hệ sinh thái Bitcoin, trong khi các lĩnh vực khác bị hút cạn vốn, chỉ có MEME với đặc điểm ra vào nhanh và hiệu ứng tài sản tập trung nổi bật.

Sự nâng cao vị thế của thị trường MEME phản ánh sự chuyển biến cấu trúc của thị trường. Với thế hệ nhà đầu tư mới gia nhập và công nghệ mới phát triển nhanh chóng, thị trường tiền mã hóa đang trải qua những biến đổi sâu sắc về logic kể chuyện, mô hình truyền thông và phương thức vận hành. Thị trường đang dần phát triển theo hướng công bằng hơn, tự chủ hơn và gần gũi hơn với cốt lõi của token.

Sự kết hợp giữa MEME và các dự án dường như cạnh tranh hơn so với các dự án đơn lẻ. MEME tương đối công bằng nhưng thiếu tính bền vững lâu dài, trong khi các dự án cung cấp sự hỗ trợ từ nền tảng cơ bản, hai bên này kết hợp với nhau rất tốt. Điều này có thể giải thích cho một trong những lý do sự xuất hiện của các khái niệm như AIMEME, DeSci.

Tuy nhiên, việc hình thành sự đồng thuận có tính ngẫu nhiên cao, các dự án MEME thực sự thành công rất hiếm. Dữ liệu cho thấy chỉ có một số ít token MEME đạt được giá trị thị trường cao. Về lâu dài, việc tìm kiếm sự cân bằng giữa sự chú ý và tính dài hạn sẽ là vấn đề then chốt trong sự phát triển của MEME. Đối với các nhà đầu tư cá nhân, việc bảo toàn vốn gốc và tránh mất trắng mới là điều cần cân nhắc hàng đầu.