Şifreleme Varlıklarının Hukuki Korunması: Bir Bitcoin Soygun Olayından Başlayarak

Son yıllarda, blok zinciri teknolojisinin gelişimi ile Bitcoin, Ethereum, Tether gibi şifreleme paraları giderek daha fazla tanınır hale geldi. Bu varlıklar kod ve veriler olarak görünse de, içerdikleri değer, transfer edilebilirlik ve tekelcilikleri nedeniyle doğal olarak mülkiyet özelliklerine sahiptir. Çin'de, ilgili düzenlemeler sanal paraların yasal para olarak dolaşımda kullanılmasını açıkça yasaklasa da ve spekülasyonu da yasaklasa da, yargı pratiğinde "belirli sanal ürünler" veya "veri temelli mülkiyet" statüsü genellikle kabul edilmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal paralarla ilgili davaların sayısı her yıl artmakta olup, esas olarak dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere odaklanmaktadır. Ancak şiddet veya tehdit yoluyla sanal para elde etme "soygun türündeki davalar" nispeten nadirdir. 2021 yılında Jiangxi Yichun'da meydana gelen bir Bitcoin soygun olayı, olağandışı koşulları ve karmaşık niteliği nedeniyle, ceza yargılamasında tipik bir örnek haline gelmiş ve şifreleme varlıklarının ceza davalarındaki niteliği ve ceza tayini için önemli bir referans sağlamıştır.

Olayın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

Mayıs 2021'de, kripto para kaybı yaşayan Lai, Öğretmen Peng'in en az 5 Bitcoin'e sahip olduğunu (o dönemdeki birim fiyat yaklaşık 255.000 RMB) öğrenince soygun yapma düşüncesi doğdu. İnternette ortak arayışında bilgi paylaştı ve bu, Xiang'ın yanıtını çekti. İki kişi Yichun'da buluşarak ayrıntılı bir soygun planı hazırladı ve en az 4 kişiyi suçu gerçekleştirmek için toplama niyetindeydiler. Ancak, diğer ortakların gelmesini beklerken, polis ipuçlarına dayanarak iki kişiyi olay yerinde yakaladı ve suç planı henüz uygulanmadan sona erdi.

Birinci derece mahkeme, iki kişinin soygun suçu işlediğine karar verdi ve Lai'ye üç yıl, Xiang'a bir yıl hapis cezası verdi. İkinci derece mahkeme ise davanın soygun hazırlık aşamasına girdiğini, gerçek mal kaybı yaşanmadığını ve Bitcoin değerine makul bir belirleme yapılmadığını düşündü; bu nedenle Lai'nin cezasını bir yıl altı aya, Xiang'ın cezasını ise dokuz aya indirdi ve ceza süresini önemli ölçüde kısalttı.

Bitcoin soygunu, soygun suçunu oluşturur mu?

Mahkemenin yürürlükteki kararı, Bitcoin'in soygun suçunu oluşturduğunu kesin olarak belirlemiştir. Bitcoin, esasen bir dizi şifreleme verisi olmasına rağmen, değiştirilebilirliği, devredilebilirliği ve gerçek piyasa değeri nedeniyle "genel mal" özelliklerini taşımaktadır. İkinci derece mahkeme, ilgili düzenlemeleri alıntılayarak, Bitcoin'in "belirli sanal ürünler" arasında yer aldığını, para statüsüne sahip olmamakla birlikte yine de hukuki koruma altında olan "veri türü mülk" olduğunu değerlendirmiştir.

Bu davada, Lai ve diğerleri soygun eylemine başlamamış olsalar da, davranışları suç hazırlığı oluşturmuştur. İki sanık, suç aletlerini hazırlamış ve soygu planını detaylı bir şekilde oluşturmuşlardır, bu da soygun suçunun hazırlık aşamasının bileşenlerini karşılamaktadır. Mahkeme nihayetinde davranışlarını soygun suçu olarak değerlendirmiştir, ancak olayın uygulama aşamasına girmediğini göz önünde bulundurarak sanıklara hafifletici ceza vermiştir.

Sanal para suçlarıyla ilgili ceza verme kuralları

Sanallık para ile ilgili suç davalarında, ceza tayininde bir ana zorluk "mülkiyet değeri"nin nasıl belirleneceğidir. İkinci derece mahkeme, sanal para gibi şifreleme varlıklarının değerinin belirlenmesinin "kaybı telafi etme" ilkesine uyması gerektiğini, mağdurun gerçek kaybının temel referans noktası olarak alınması gerektiğini ve aşağıdaki faktörlerin ana referans alınacağını belirtti:

1. Mağdurun satın alma fiyatı: Öncelikle uygulanır, kaybını en iyi yansıtan.
2. Olay anındaki işlem platformu fiyatı: Eğer satın alma kaydı yoksa, ihlal anındaki yurt dışı platformunun anlık fiyatına bakabilirsiniz.
3. Çalıntı fiyatı: Eğer varsa, yardımcı bir temel olarak da kullanılabilir.

Mahkeme, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığına dikkat çekti, ancak özel mülkiyetin ve devrin yasaklanmadığını belirtti. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları üzerindeki mülkiyeti yasaldır ve kayıplarının yasal olarak korunması gerekir.

Sonuç: Şifreleme Varlıklarının Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararı, sanal para soygununa ilişkin davalara sadece rehberlik sağlamakla kalmamış, aynı zamanda sanal paranın mülkiyet niteliğinin Çin ceza hukuku uygulamasında geniş çapta tanındığını da net bir şekilde ortaya koymuştur. Mevcut yasal çerçeve içinde, Bitcoin gibi şifreleme varlıkları para niteliğine sahip olmasa da, önemli bir mülkiyet değeri taşımaktadır. Bu varlıkların herhangi bir şekilde ihlal edilmesi durumunda, faillerin yasadışı kazanma amacı taşıdıkları sürece, mülkiyet suçları kapsamında değerlendirilecektir.

Dijital ekonominin derinleşmesiyle birlikte, şifreleme varlıklarını içeren ceza davaları giderek çeşitlenecek ve yargı organları daha fazla yeni tür davalarla karşılaşacak. Gelecekteki yasalar, sanal paranın hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veri ile mülkiyet arasındaki sınırları daha da netleştirmeli, daha birleşik ve istikrarlı yargı kararları kuralları oluşturmalıdır. Aynı zamanda, ilgili alanlardaki hukuk uzmanları da bu yeni ortaya çıkan alanın hukuki sorunlarıyla daha iyi başa çıkabilmek için mesleki bilgilerini sürekli olarak artırmalıdır.

Görülebilir ki, şifreleme varlıkları giderek daha fazla yasal tanınma ve koruma elde edecektir ve sahiplerinin yasal haklarına tecavüz eden her türlü davranış da yasal olarak sert bir şekilde cezalandırılacaktır.