CEX ve DEX'in Sözleşme Algoritma Savaşı: Hyperliquid, Binance, OKX

2025 Mart ayında, JELLYJELLY kontratı, bir merkeziyetsiz ticaret platformunda bir piyasa kargaşası başlattı. Kısa bir süre içinde, bu kontratın fiyatı %429 oranında fırladı ve büyük ölçekli tasfiyeyi tetikleyecek duruma geldi. Tasfiye edilmesi durumunda, kısa pozisyonlar zincir üzerindeki likidite kasasına aktarılacak ve on milyonlarca dolarlık dalgalı kayıplara neden olacaktır. Bu arada, bir merkezi borsa nadir bir şekilde JELLYJELLY'nin sürekli kontrat ticaretini hızla başlattı.

Temizleme krizinin patlak vermek üzere olduğu bir anda, merkeziyetsiz platformun doğrulayıcıları acil oy kullanarak müdahale etti, zorunlu olarak liste dışı bırakma, pozisyon kapatma ve işlemleri dondurma işlemleri gerçekleştirdi. Bu olay sadece kripto topluluğunun tartışma odak noktası haline gelmekle kalmadı, aynı zamanda merkeziyetsiz ticaret platformlarında fiyatların ne tarafından belirlendiği, riskin kimler tarafından üstlenildiği ve algoritmaların gerçekten tarafsız olup olmadığı gibi temel bir sorunu da ortaya çıkardı.

Bu makale, bu olaydan yola çıkarak, üç büyük platformun sürekli sözleşmelerin temel mekanizması - endeks fiyatı, işaret fiyatı, finansman maliyeti - üzerindeki algoritma farklılıklarını analiz edecek ve arkasındaki finansal felsefe ile risk iletim mekanizmasını derinlemesine inceleyecektir. Farklı algoritmaların nasıl farklı ticaret tarzlarını şekillendirdiğini, farklı türdeki yatırımcıların nasıl hizmet aldığını ve yatırımcıların fırtına sırasında ayakta kalıp kalamayacağını nasıl belirlediğini göreceğiz.

Sürekli Sözleşme İşlemleri Genel Bakış

Sonsuz sözleşme ticareti esas olarak üç temel unsurdan oluşur:

1. Endeks fiyatı: Spot piyasa fiyatı değişimlerini izler, "teorik çapa"dır.
2. İşaret fiyatı: Gerçekleşmemiş kazanç ve kayıpların, tasfiye gibi kritik olayların hesaplanmasında belirleyici fiyat.
3. Fonlama oranı: Spot ve sözleşme dünyasını birbirine bağlayan ekonomik mekanizma, sözleşme fiyatlarını spot fiyatlara yönlendirir.

Üç Büyük Platform Algoritma Karşılaştırması

Endeks Fiyatı/Oracle Fiyatı

Belirli bir merkeziyetsiz platformun endeks fiyatı, doğrulayıcı düğümler tarafından oluşturulan oracle fiyatı olarak adlandırılır ve aşırı fiyat dalgalanmalarına karşı koymak için ağırlıklı medyan yöntemi kullanılır. Bu, onun manipülasyona karşı daha dayanıklı olmasını sağlar, ancak güncelleme sıklığı daha düşüktür (3 saniyede bir).

İşaretleme fiyat mekanizması

Bir merkezi platform A'nın etiket fiyat algoritması, üç fiyat türünün medyanına dayanmaktadır: sözleşme piyasasındaki alım satım fiyatlarının ortalaması, gerçekleşen fiyat ve darbe fiyatı. EMA ile işlenmiş medyan yapısıyla birlikte, etiket fiyatındaki değişiklikler yumuşak ve iğne vurmaya karşı dayanıklı hale gelir, bu da büyük sermaye yatırımlarıyla istikrarlı bir yapı ve kurumsal arbitraj stratejileri için uygundur.

Merkezi bir platform B, işaret fiyatı kaynağı olarak yalnızca alım-satım işlemlerindeki en iyi alım/satım fiyatının ortalamasını kullanarak daha agresif bir yaklaşım benimsemektedir. Fiyat, küçük işlemlere son derece hassastır ve sert dalgalanmalara neden olabilir, bu da yüksek frekanslı işlemciler ve kısa vadeli işlemler için uygundur.

Belirli bir merkeziyetsiz platformun işaret fiyatı yapısı, birden fazla fiyat kaynağını birleştirir: oracle fiyatı ile sözleşmedeki fiyat arasındaki farkın 150 saniyelik üstel hareketli ortalaması; platformun kendi alış, satış ve son işlem fiyatlarının medyanı; birden fazla merkezi borsa tarafından sağlanan sürekli fiyatların ağırlıklı medyanı.

Fonlama Ücreti Algoritması

Bir merkezi olmayan platform, merkezi bir platform A'nın darbe fiyatı ve kredi oranı temel modeline bir prim endeksi ekledi, her 5 saniyede bir örnek alarak, saatlik ortalama hesaplayarak kısa vadeli şiddetli dalgalanmaları önlüyor. Fiyat geri dönüş hızının yavaş olmasının dezavantajını telafi etmek için, bu platform üç özellik belirlemiştir: son derece yüksek bir fon maliyeti üst sınırı, oracle fiyatına dayalı fon maliyeti hesaplaması ve yüksek frekanslı fon maliyeti tahsilatı.

Merkezi bir platform A'nın finansman oranı, genellikle 8 saat olan uzun bir uzlaşma dönemine dayanmakta, büyük piyasa emirlerinin etkisini simüle etmek için emir defteri derinliğini kullanmakta ve aynı zamanda borç verme oranını dikkate almaktadır.

Bir merkezi platform B'nin finansman oranı algoritması oldukça basit olup, piyasa fiyatlarının alış ve satış fiyatları arasındaki sapmaya dayalı olarak hesaplanmaktadır; uzlaşma dönemi de oldukça uzundur.

Farklı Platformlara Uygun Ticaret Stratejileri ve Arkasındaki Finans Felsefesi

Merkezi bir platform A: Kurumsal rasyonalite tasarımı

Genel tasarım "kurumsallaşma, yumuşatma" yönündedir, temel ilke "pazarın öngörülebilir olmasını sağlamak"tır. Bu, istikrarlı getiri ve kontrol edilebilir risk arayan kurumsal yatırımcılar ile orta ve uzun vadeli traderları çekmektedir.

Merkezi bir platform B: Ticaret içgüdüsü tasarımı

Strateji tasarımı "hızlı, sert, doğru" olma amacına yakındır, felsefesi ise "pazar, insani davranışın bir yansımasıdır". Yüksek frekanslı traderlar, "iğne partisi" ve kısa vadeli traderları çekmiştir.

Belirli bir merkeziyetsiz platform: Zincir üzerindeki yapısalcıların tasarımı

Tamamen yeni bir finansal paradigmanın inşasını denemek: merkeziyetsiz yönetim + programlanabilir fiyat mekanizması. Felsefe şudur: algoritma piyasa tahmini yapmaz, düzeni belirler. Doğrulanabilir kod ve dağıtık yönetişim yoluyla güven sistemlerini yeniden inşa etmeye çalışan traderları çekti.

Sonuç

Fiyat, işlemlerin yüzeyidir; algoritma ise işlemlerin düzenidir. Farklı platformların tasarımı aynı soruya yanıt vermeye çalışır: Görünmeyen bir piyasaya nasıl güvenmeliyiz?

Pazar aşırı bir duruma girdiğinde, algoritma geri çekilir, insanlar sahneye çıkar. Sonuç olarak, fiyat "algoritma tarafından belirlenmez", kimin karar vermesine inanmayı seçtiğimiz tarafından belirlenir.

Geleceğin finans dünyasında, algoritmalar alanlarını genişletmeye devam edecek. Ancak, kod yazarken her bir mantığın arkasında bir değer yargısının gölgesinin yattığını kabul etmemiz gerekir. Her zaman piyasaya karşı bir saygı ile yaklaşalım.